KẾT QUẢ CANH TÁC DƯỢC LIỆU HỮU CƠ VI SINH VÀ VAI TRÒ CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG LIÊN KẾT SẢN XUẤT THEO CHUỖI GIÁ TRỊ TẠI XÃ TRÀNG XÁ, HUYỆN VÕ NHAI

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, quý vị đại biểu, các nhà khoa học, doanh nghiệp và quý vị tham dự hội thảo.

Trước hết, cho phép tôi – Nông Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá – xin được gửi tới quý vị đại biểu lời chào trân trọng, lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn sâu sắc vì đã dành sự quan tâm tới vùng đất Tràng Xá – một địa phương giàu tiềm năng phát triển dược liệu bản địa gắn với nông nghiệp hữu cơ và du lịch sinh thái bền vững.

Hôm nay, tôi rất vinh dự được trình bày tham luận với chủ đề: “Kết quả canh tác dược liệu hữu cơ vi sinh và vai trò của cộng đồng trong liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị tại xã Tràng Xá” – nội dung được đúc kết từ thực tiễn triển khai chương trình phối hợp giữa chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư và Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam trong thời gian từ năm 2020 – 2025

1. Một số nét khái quát về điều kiện tự nhiên và tiềm năng dược liệu tại Tràng Xá

Tràng Xá là một xã vùng cao thuộc huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, có địa hình núi đá vôi xen lẫn đất rừng tự nhiên, độ cao trung bình từ 400–600 mét, khí hậu ôn hòa, đất đai tơi xốp – rất phù hợp cho sự phát triển của nhiều loại cây dược liệu quý như: trà hoa vàng, đinh lăng, hà thủ ô, sa nhân, nghệ đen, thiên niên kiện,…

Bên cạnh tài nguyên sinh học phong phú, Tràng Xá còn là nơi cộng cư của nhiều dân tộc thiểu số như: Mông, Dao, Tày, Nùng – với vốn tri thức y học bản địa, bài thuốc cổ truyền được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đây chính là nền tảng để xây dựng một mô hình sản xuất dược liệu hữu cơ mang tính cộng đồng, văn hóa và bản sắc.

2. Kết quả bước đầu từ mô hình canh tác dược liệu hữu cơ vi sinh

Thực hiện chủ trương phát triển vùng nguyên liệu dược liệu sạch theo hướng bền vững, trong năm 2024–2025, xã Tràng Xá đã phối hợp cùng Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam triển khai mô hình thí điểm canh tác dược liệu hữu cơ vi sinh tại xóm Là Đông, trên diện tích 10 ha.

Một số kết quả nổi bật như sau:

– Chuyển đổi thành công cơ cấu cây trồng tại các khu vực rừng nghèo, đồi thấp sang cây dược liệu có giá trị kinh tế cao.

– Áp dụng quy trình hữu cơ vi sinh: Sử dụng chế phẩm sinh học, phân vi sinh, không hóa chất độc hại, giúp cải tạo đất, bảo vệ nguồn nước, giảm sâu bệnh, giữ ổn định hệ sinh thái.

– Cây trồng phát triển tốt, đạt tỷ lệ sống cao trên 95%, sinh trưởng ổn định, chất lượng dược tính đảm bảo, phù hợp tiêu chuẩn chế biến công nghiệp.

– Sản phẩm Trà hoa vàng HAKODAE ORGAVINA – do HTX địa phương chế biến – đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao năm 2024.

– Đảm bảo việc làm cho lao động tham gia mô hình với mức lương từ 6 – 7,5 triệu đồng/tháng.

3. Vai trò của cộng đồng trong chuỗi liên kết sản xuất

– Người dân trực tiếp tham gia quy hoạch vùng trồng, chọn giống bản địa, thực hiện kỹ thuật trồng hữu cơ.

– Hình thành tổ nhóm hộ sản xuất, tiến tới xây dựng tổ hợp tác và hợp tác xã.

– Thực hiện ghi chép nhật ký sản xuất, truy xuất nguồn gốc; phát triển mô hình nông – lâm kết hợp.

– Phát huy vai trò trưởng bản, thầy lang và phụ nữ dân tộc trong gìn giữ giống dược liệu và tri thức bản địa.

– Tạo việc làm cho lao động nữ, người cao tuổi, góp phần xóa đói giảm nghèo

4. Định hướng phát triển trong giai đoạn 2025–2030

– Mở rộng vùng trồng dược liệu hữu cơ lên 20 ha tại các xóm: Là Đông, Hợp Nhất, Mỏ Đinh, Thắng lợi.

– Xây dựng vùng sản xuất tập trung gắn với chế biến sơ cấp và bảo quản tại chỗ.

– Hình thành mô hình “du lịch dược liệu sinh thái cộng đồng”.

– Phối hợp với các viện nghiên cứu, tổ chức KH-CN để chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nhân lực.

– Đề xuất cơ chế chính sách đặc thù về tín dụng, tiêu chuẩn, hạ tầng và thương mại.

5. Kiến nghị

– Đề nghị Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ kỹ thuật và kết nối thị trường.

– Đề nghị tỉnh hỗ trợ quy hoạch, cơ chế đặc thù phát triển vùng sản xuất chuyên canh dược liệu Tràng Xá trong đó ưu tiên phát triển cây trà hoa vàng bản địa Thái Nguyên

– Đề nghị tỉnh quy hoạch, cấp mã số vùng trồng và hỗ trợ phát triển thương hiệu, kết nối thị trường cho sản phẩm trà hoa vàng Hakodae Orgavina, sản phẩm OCOP 3 sao của xã Tràng Xá

– Đề nghị Bộ NN&PTNT, Bộ KH&CN đưa mô hình vào chương trình mục tiêu quốc gia; quy hoạch Thái Nguyên là một trong các vùng sản xuất dược liệu trọng điểm của cả nước trong đó cây trà hoa vàng là một trong các cây chủ lực.

Chúng tôi tin tưởng rằng với sự chỉ đạo sát sao của các cấp, ngành, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan và đặc biệt là sự chung tay của cộng đồng địa phương, xã Tràng Xá sẽ trở thành điểm sáng trong phát triển dược liệu hữu cơ vi sinh, góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, nâng cao thu nhập cho người dân, và đóng góp thiết thực vào sự nghiệp phát triển bền vững của huyện Võ Nhai và tỉnh Thái Nguyên.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả: Nông Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá.